Avrupa Parlamentosu Nedir ve Nasıl Çalışır ?

Avrupa Parlamentosu, Avrupa Birliği’nin (AB) direkt seçimle göreve gelen tek organıdır. Parlamento, AB içinde halkı temsil eder. Bu özelliğiyle de Bakanlar Konseyi’nden ayrılır. Zira Bakanlar Konseyi, birlik içindeki üye devletleri hükümetlerini temsil etmektedir. Avrupa Parlamentosu için ilk seçimler 1979’da yapılmıştır. Bu tarihten önce parlamentonun üyeleri ulusal parlamentolar içinden seçilmekteydi.
Son 35 yıldır ise Avrupa Parlamentosu’nun üyelerini belirlemek için her beş yılda bir seçim yapılmaktadır.
Bu süre içinde Avrupa Birliği’nin oluşturan antlaşmaların değişmesiyle parlamentonun yetkileri artmıştır.
AB üyelerindeki yeni yasaların çoğu, AB yasalarının uygulanmasına yönelik ihtiyaç nedeniyle çıkartılmaktadır. AB yasalarının çoğunun çıkartıldığı ve değiştirildiği yer ise Avrupa Parlamentosu’dur.

Parlamento Binaları

Avrupa Parlamentosu’nun iki meclis binası ve bir sekreterliği bulunmaktadır, parlamentonun toplandığı meclisler Brüksel ve Strasbourg’da, sekreterliği ise Lüksemburg’dadır. Avrupa Parlamentosu ayın üç haftası Brüksel’de toplanır. Parlamentonun komitelerinin ve siyasi gruplarının toplantılarının çoğu Brüksel’de yapılır. Diğer hafta ise parlamento faaliyetleri Strasbourg’a taşınır. Bu haraketlilik, ulaşım masrafları nedeniyle, parlamento çalışmalarının maliyetini arttırmaktadır. Avrupa Parlamentosu üyeleri de bu durumdan şikayetçi. Ancak parlamentonun çalışmalarının bir bölümünü Strasbourg’da sürdürmesi, Fransa için bir “ulusal prestij” kaynağıdır. Strasbourg’daki parlamento binası aynı zamanda Avrupa’nın “barışsever yeni dünya düzeni”nin de sembolü. Zira bina, geçtiğimiz yüzyılda iki dünya savaşında birbirleriyle mücadele eden Almanya ve Fransa’nın sınırları yakınında bulunmaktadır.

Parlamento’nun Yetkileri

Avrupa Parlamentosu, Bakanlar Konseyi’yle birlikte AB yasalarını onaylar, değiştirir ya da reddeder. AB içinde yasaların kabul edilme süreci “birlikte kararlaştırma” olarak adlandırılır. Bu da yasaların ancak hem Avrupa Parlamentosu, hem de Bakanlar Konseyi’nce onaylanması halinde yürürlüğe girmesi demektir. Tüketicilerin korunması, ortak pazar, işçi hakları, göç ve sığınmayla, çevreyle hayvanların korunması gibi alanlarda, yasa çıkarma süreci bu şekilde işler. Ancak dış politika ya da tarım gibi konularda, bu süreç geçerli değildir. Avrupa Parlamentosu, Avrupa Birliği bütçesi üzerindeki yetkisini de Bakanlar Konseyi’yle paylaşır. Parlamento ayrıca Avrupa Komisyonu dahil diğer AB kurumlarını da denetler. Yeni komisyon üyelerinin bu göreve uygun olup olmadıklarını gözden geçirir, eğer gerek görürse komisyonun tümünü görevden alabilir.

Siyasi Parti Grupları

Avrupa Parlamentosu üyelerinin çoğu parlamentonun siyasi gruplarından birine mensuptur. Ancak gruplardan hiçbiri parlamentoda çoğunluğa sahip değildir.Bu nedenle AB yasalarında değişiklik yapmak için, birden fazla grubun yasa değişikliğine destek vermesi gerekir. Avrupa Parlamentosu’ndaki tartışmaların çoğunda parlamentoda klasik “sağ-sol ayrımı” görülür.
Bir siyasi görüşün parlamentoda temsil edilebilmesi için, üye ülkelerin en az beşte birinden, 16 parlamentere sahip olması gerekir.
Siyasi grupların, Avrupa Birliği bütçesinden aldıkları paylar da parlamenter sayılarına göre belirlenir.
Bazı siyasi gruplar içinde görüşleri oldukça farklı gruplarda da birlikte var olabilir.Örneğin Avrupa Halk Partisi ve Avrupalı Demokratlar Grubu (EPP-ED) içinde hem Avrupa Birliği’nde bütünleşmeye sıcak bakan Hristiyan Demokratlar, hem de daha fazla bütünleşmeye şüpheyle yaklaşan İngiliz Muhafazakarlar yer alır.
Uluslar Avrupası için Birlik Grubu (UEN) içinde de hem İrlanda’nın ılımlı partisi Fianna Fail’e, hem de İtalya’dan faşizme yakın görüşleriyle bilinen Ulusal İttifak’a rastlamak mümkündür.

Avrupa Parlamentosu’ndaki Siyasi Gruplar

EPP- ED:Avrupa Halk Partisi ve Avrupalı Demokratlar Grubu
PES:Avrupa Sosyalistleri Partisi Grubu
ELDR:Avrupa Liberal, Demokrat ve Reformist Parti Grubu
Greens/EFA:Yeşiller/Avrupa Özgürlük Bağlaşıklığı Grubu
EUL/NGL:Avrupa Birleşik Solu/Kuzeyli Yeşil Sol Konfederatif Grubu
UEN:Uluslar Avrupası İçin Birlik Grubu
EDD:Avrupa Demokrasi ve Çeşitlilik Grubu
TDI:Bağımsız Üyeler Teknik Grubu – Karma Grup

Seçimler

Avrupa Parlamentosu, AB kurumları içinde doğrudan halk tarafından seçilen organdır.
AB üyesi ülkelerin vatandaşları olan Avrupa vatandaşları beş yılda bir yapılan Avrupa Parlamentosu seçimlerinde oy kullanabilirler.
Son Parlamento seçimi 2009 yılında yapıldı. Parlamento, bugün için Avrupa Birliği’ne üye 27 devletin toplamda 736 temsilcisinden oluşuyor.
Bu rakam, 2014 seçimleri sonrası 750 üye ve bir Başkanı içerecek şekilde 751 olarak belirlendi.
Hangi üye devletin kaç parlamenter ile temsil edileceği üye devletlerin nüfuslarına göre tespit edilir.

Avrupa Parlamentosu’nda Ülke Başına Düşen Koltuk Sayısı (2009- 2014)

Yazan: Emre ERDEMİR
Akdeniz Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü
Mayıs 2014

Kaynak: Avrupa Birliği Bakanlığı, BBC, avrupa.info.tr