Netflix’te yayınlandığı günden itibaren listeleri alt üst eden bir dizi The ‘Queen’s Gambit’. Bu yazı kapsamında sizlerle Netflix’in kişiler üzerinde ne gibi bir etkiye sahip olduğunu, dizinin satranç oyununa karşı arttırdığı ilgi üzerinden tablolarla anlatacağım. Başka bir yerde bulamayacağınız bu ilginç bilgilere gelin hep birlikte bakalım!
The Queen’s Gambit, yedi bölümlü bir Netflix dizisi. Her bölüm yaklaşık 60 dakika sürüyor. Dizi, Walter Tevis’in yazdığı bir kitaptan uyarlanmış. Dünyaca bilinen satranç üstadları Garry Kasparov ve Bruce Pandolfini bu mini dizinin özel danışmanlığını yapmış. Son birkaç haftadır Netflix Türkiye popüler izlenmeler listesinde bu dizi var. Dizi hakkında spoiler vermeden bu yazıyı tamamlamak nasıl mümkün olur onu bilmiyorum. O yüzden birkaç cümle ile bahsetmem gerekiyor. Kısaca dizide “çocukluğu yetimhane’de geçen bir kızın satranç oyununa karşı merakı ve sonrasında satranç turnuvalarında aldığı başarıları” aktarılıyor. Bu yazı kapsamında, akademik literatürde de kendine yer bulan, Netflix’te yeni bir diziyle bilinmeyen ya da az bilinen bir oyuncu, marka ya da tüketim alışkanlığı gibi şeylerin bir anda şöhrete kavuşması durumunu sizlerle paylaşacağım.
Öncelikle diziyi izlemiş biri olarak diziden etkilendiğimi itiraf etmeliyim. Dizinin kurgusu, seçilen müzikler, oyunculuk vs. hepsi oldukça güzel.. Yukarıda bahsettiğim üzere bütün kurgu satranç oyunu üzerine kurulu. Bu hikayenin yanında beliren aşk, aile ve arkadaş ilişkileri gibi pek çok yan hikaye var. Dizi eleştirmeni değilim, bu konulara fazla girmeyeceğim. Bir iletişimci olarak beni ilgilendiren şey, yukarıda belirttiğim “Netflix Effect” kapsamında Türkiye’de kişilerin ne gibi bir davranış değişikliği yaşadığı sorusu oldu.
Öncelikle Google Trends’e girip, her birimizin rahatça ulaşabileceği şekilde “Satranç” başlığı kelimesinin arama sıklığına bakmak istedim. Yukarıda sunduğum üzere dizinin yayınlandığı 22 Ekim 2020 sonrasında Türkiye’de “Satranç” kelimesinin aramalarında bir artış görüyoruz. Bu artışın gerçekten “Netflix Effect” sayesinde mi olduğunu anlama adına, arama teriminin alt kırılımlarına bakmamız gerekiyor.
Arama kelimesinin alt kırımlarına baktığımız zaman, The ‘Queen’s Gambit‘ dizisinin içerisinde geçen “Vezir Gambiti”, “Sicil Savunması” ya da “Pat” gibi oyun hamlelerinin aramalarını görüyoruz. Bunun yanında aramalarda “Büyük Satranç Tahtası’nın” da artışta olduğunu görüyoruz. İlgili diğer sorgulara baktığımız zaman; yine dizi içerisinde sürekli bahsedilen konuları ve dizi oyuncularını görmekteyiz. Dizi de başrol oyuncumuzun Amerika’daki yerel ve ulusal turnuvalar sonrasında şöhret sahibi olduğunu göz önüne alırsak Antalya Satranç Turnuvası aramasındaki artış da göze çarpan ve bizleri gülümseten diğer hususlardan bir tanesi oluyor.
Bu durum aslında “Netflix Effect” kavramının bize ne kadar geçerli olduğunu da gösteriyor. Bu konu üzerine detaylı okuma yapmak isteyenler; Daniel R. Smith ve Kevin McDonald tarafından kaleme alınan “The Netflix Effect: Technology and Entertainment in the 21st Century” başlıklı kitaba da göz atabilir. Kitapta yine benzer şekilde Netflix’te yayınlanan dizilerin insanların “satın alma davranışlarını” belirlemede ne kadar etkili olabileceği üzerine konulara da değinilmekte. The ‘Queen’s Gambit‘ dizisinin Türkiye gibi dünyada da “Netflix Etkisi” sürüyor elbette. Gösterime girdiği Ekim 2020’den itibaren dünya çapında 62 milyon kez izlenen dizi sonrası eBay üzerinde satranç tahtası satışları %250 artmış, Google aramaları yine Türkiye’ye benzer şekilde son 9 yılda en yüksek seviyeye çıkmış ve dizinin uyarlandığı kitabın yayınlandıktan sonra geçen 37 yıl sonra New York Times Bestseller arasına girdiği gözden kaçırılmamalı.
Benzer bir araştırma da Türkiye’den
Yine “Netflix Effect” kavramı gibi, geçtiğimiz aylarda İstanbul Ekonomi Araştırma tarafından 8 farklı ülkede yapılan başka bir araştırmada dizi ve film sektörünün Türkiye’nin turizmine sağladığı katkı ele alınmıştı. Araştırma kapsamında nüfuslarının toplamı 2 milyarı aşan ABD, Arjantin, Avustralya, Brezilya, Fransa, Hindistan, İsveç, Suudi Arabistan’daki katılımcılar iki farklı gruba ayrılmış, sonrasında ilk grupta, bulundukları ülkede Netflix üzerinden yayınlanan Türk yapımlarını izleyen kişilere yer verilmiş, ikinci grupta ise platformdaki Türk yapımlarını izlemediklerini belirten katılımcılara yer verilip iki grup arasındaki farklılıklar ölçülmüştü. Araştırma kapsamında katılımcılara pandemi sonrası turistik amaçla Türkiye’ye seyahat etmek isteyip istemedikleri sorusu yöneltilmişti. Netflix üzerinden Türk yapımlarını izleyen ilk grupta “Evet, Türkiye’ye seyahat etmek isterim” diyenlerin oranı yüzde 54’e kadar çıkarken, diğer gruptaki katılımcılar arasında bu cevabı verenlerin oranı yüzde 25 seviyesinde kalmıştı. Başka bir deyişle Netflix üzerinden Türk yapımlarını izleyen kişilerin Türkiye’ye gelme ihtimalinin, diğer kişilerin iki katından daha fazla olduğu belirlenmişti. Bu araştırma bize yeniden gösteriyor ki, buna ister The ‘Queen’s Gambit‘ etkisi deyin isterse “Netflix Effect” deyin; medya sektörü insanları etkileme adına hala en büyük unsurlardan biri olarak yerini ve önemini korumaya devam ediyor.
