14 C
İstanbul
Pazar, Kasım 3, 2024

Türkiye’de Afrikalı Olmak

Aslında, Türkiye’de Afrikalı olmanın hem olumlu, hem de olumsuz yanları bulunmaktadır. Çünkü, Afrikalılar üzerine yapılan tahliller, bir kişiden diğerine değişim göstermektedir. Afrikalılar’ın Türkiye’de yaşadıkları üzerine birkaç örnek vermem gerekirse, bunlar; Türkiye’deki Afrikalı göçmenler, şiddet ve kötü davranma, batıl inançlar, siyah insanlara göz dikerek bakmak ve merak başlıkları altında toplanabilir.

Türkiye’deki Afrikalı Göçmenler

Türkiye’de, 50.000’den fazla Afrikalı göçmen olduğu tahmin edilmektedir. Belgelenmemiş göç kayıtlarından dolayı, bu sayı tam olarak tespit edilemese bile, Mahir Şaul’a göre, bu sayının 15.000’lik bir bölümü, Sahra-Altı Afrika’dan gelmektedir. Mahir Şaul, son 30 yıldır akademik çalışmalarını bu bölge üzerine yapmaktadır. (Hürriyet Daily News & Economic Review, 2011).

Pek çok Afrikalı, Türkiye’ye, Avrupa’ya olduğu gibi, çeşitli nedenlerle gelmiş bulunmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri’nde, Illinois Üniversitesi’nde öğretim üyesi olan ve Türkiye’deki Afrikalılar üzerine araştırmalar yürüten Türk akademisyen Mahir Şaul’e göre, Türkiye’deki Afrikalılar, deri renkleri ve ırklarından dolayı kendilerini ayrımcılığa maruz kalmış ve toplumdan dışlanmış hissetmektedirler. Aynı zamanda “sokakta bile sosyal anlamda dışlanmaya maruz kalmaktadırlar”. (Hürriyet Daily News & Economic Review, 2011).

Şaul, Türkiye’deki Afrikalılar’ı iki gruba ayırmaktadır: Müslümanlar ve Sahra- Altı Afrika’dan gelenler. Şaul, bu iki grup arasında temel farklılıklar bulunduğunu gözlemlemiştir. Kuzey Afrikalılar, kültürel anlamda Arap ve çoğunlukla Müslüman’dır, ancak Sahra- Altı Afrikalılar çoğunlukla Hristiyan’dır. Buna bağlı olarak birinci grup, ikinci gruba oranla daha az toplumsal ayrımcılığa maruz kalmaktadır. Bu durumda, kimlik ve ideolojik yakınlık, Afrikalılar’ın Türkiye’de yaşayabilmeleri için “hayatî bir rol” oynamaktadır. Bunun sonucu olarak da Afrikalılar için Müslüman olmanın, Türk toplumu içerisinde yaşayabilmek için önemli bir faktör olduğu söylenebilir.

Ancak bu faktör, ırk faktörünü tam anlamıyla etkisiz bırakmamaktadır. Türkiye’de siyah insanlarla ilgili batıl inançların oluşması ile yakın ilgisi olduğundan dolayı “siyah deri, insanları belli etmektedir, buna bağlı olarak da sosyal anlamda hayatlarını oldukça olumsuz etkilemektedir.” (Hürriyet Daily News & Economic Review, 2011; Watson, 2011).

Batıl İnançlar

Türkiye’de, Afrikalı siyah insanlar hakkında batıl inançlar bulunmaktadır. Kimilerine göre bir siyah insan görüp, kendisinin yanındaki insan çimdiklenirse, kişinin istekleri gerçekleşecektir. (Watson, 2011). Türkiye’de siyah insanlar hakkındaki batıl inançlar dışında, Türkler’in siyah Afrikalılar’a gözlerini dikerek baktıkları da söylenmektedir.

Göz Dikerek Bakmak

Genelde siyah Afrikalılar, Türkiye’de insanların onlara nasıl gözlerini dikerek baktıkları konusunda rahatsız olmaktadırlar. Gerçekten de insanlar, göz dikerek bakarken, yaptıkları işi dahi bırakmakta, hatta bu siyah Afrikalılar’ı parmakla bile göstermektedirler. Afrikalılar, diğer insanlara bakmaya alışkın tipte insanlar değillerdir, baksalar bile, tek yapacakları göz ucu ile bakmaktır.. Burada siyah insanlara göz dikerek bakanlar, bu insanların halka açık alanlarda görülmek istenmediklerini bu insanlara hissettirircesine bakmaktadırlar.

Ben sık sık, bazı insanların böyle davranmasının nedeninin ne olduğunu merak ettim. Şunu belirtmek isterim ve bundan eminim ki, Afrikalılar’ı Türkiye’de rahatsız hissettiren kimseler, bunu Afrikalılar’ı rahatsız etmek için bilerek yapmamaktadırlar. Bunu kasten yapan kişilerin sadece bir azınlık olduğuna ve Afrikalılar’ın, Türkiye’de gözlerin dikilerek bakıldığı tek yabancı grup olmadığına da eminim. Gerçekten umarım ki, siyah Afrikalılar, Türkiye’de geçirdikleri zamanlardan mutlu olurlar ve bu tür insanların canlarını sıkmalarına izin vermezler.

Kimileri bu durumu, siyah insanların Türkiye’de nadiren görüldüğünü söyleyerek, veya Türkler’in, başkalarına gözlerini dikerek bakmalarının ayıp olduğunun onlara öğretilmeden Türkler’in büyütüldüğünü söyleyerek bu durumu açıklayabilir.

Öte yandan, Türkler’in, kendilerinden herhangi bir şekilde “farklı” görünen herkese gözlerini dikerek baktığı da söylenebilir. Bu durum, bu davranışın sadece bir nedenidir, ancak bir mazeret değildir. Siyah Afrikalılar’a göz dikerek bakmak, Türk toplumunun, diğerleri hakkında olup biten her şeyi bilmek istedikleri “merak” anlayışlarından da kaynaklanmaktadır.

Merak

Türkler, doğaları gereği, aşırı meraklılardan da fazla meraklıdırlar. Bazen, hiç tanımadığım insanlar tarafından bile bana ne kadar paramın olduğu ya da kaç kilo olduğum sorulmuştur… Onlara, bana bu türden kişisel sorular sormanın çok ayıp olduğunu belirttiğimde ise, gerçekten üzülerek hemen benden özür dilemişlerdir. Bunun sadece kültürel farklılıklardan kaynaklandığını tahmin ediyorum.

Şiddet ve Kötü Muamele

Şaul’e göre “Türkiye’deki siyah bir Afrikalı, polis tarafından, diğer ırklardan olan yabancılara oranla daha fazla şiddete ve kötü muameleye maruz kalmaktadır.” (Hürriyet Daily News & Economic Review, 2011). Ancak Şaul bu durumun, polis memurlarının yabancılara nasıl yaklaşacakları konusunda daha iyi eğitim almalarıyla iyileştiğini de eklemektedir.

20 Ağustos 2007 tarihinde Beyoğlu Polis Karakolu’nda vurularak öldürülen Nijeryalı göçmen Festus Okey’in ölümü, Türk otoritelerinin, Okey’i öldüren merminin bir polis silahından çıktığını söylemelerine rağmen, olayın detayları üzerine tartışmalara yol açmıştır. Ancak, Okey’in ölümü ile ilgili dava mahkemede görüşülmeye başladıktan sonra mahkeme, davayı Festus Okey’in kimlik bilgilerini Nijerya Hükümeti’nden alamadığı gerekçesiyle durmadan ertelemiştir.

Sonuç

Ben, Türk halkının siyah Afrikalılar’a yönelik olumsuz davranışlarının nedenini “farkındalık eksikliği” olarak görmekteyim. Türkiye’de en sık duyduğum cümlelerden birisi “hepimiz insanız” olmuştur ve bence Türkiye’deki çoğu insan bu özlü sözü hayatında uygulamakta. Bu nedenle, bence bu ırkçı bir davranış değil, çünkü Türkiye’de siyah Afrikalılar’a göz dikerek bakmak ile ilgili bir hüküm/karar yok. Bu, sadece merak veya belki de hayranlık. Aynı zamanda “özel hayat” kavramı da, insanların şahıs üzerinden prim yaptığı Türkiye’ye yabancı.

Referanslar

Africans Suffer Discrimination in Turkey Despite Contributions, Scholar Says, Istanbul-Huriyet Daily News, http://www.hurriyetdailynews.com/default.aspx?pageid=438&n=african-immigrants-discriminated-in-turkey, 2011-04-13.

Ivan Watson, Football Unites Turkey’s ‘Marginalised’ African Immigrants, CNN and Jeremiah Bailey-Hoover for CNN, http://edition.cnn.com/2011/10/25/sport/football/turkey-africa-cup/October 25, 2011.

Yrd. Doç. Dr. Kieran E. Uchehara
Hasan Kalyoncu Üniversitesi

SON YAZILAR
İLGİLİ HABERLER

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.