Avrupa Birliği ile müzakere süreci, karmaşık bir yapıya sahiptir.Öncelikle aday olan ülkeler için bir müzakere çerçevesi oluşturulur.Bu çerçeve aday olan ülkeler için temel ilkelerdir ve aday ülkenin Birlik sisteminin kurumsal yapısı ile üstleneceği temel hak ve yükümlülükleri belirtir.Avrupa Birliği’nin 5. Genişleme dalgasına kadar tüm aday devletler için ortak oluşturulan bu çerçeve,Türkiye ve Hırvatistan için özellikle ayrı bir şekilde belirlenmiştir.İki ülke de müktesebat sürecinde 35 başlık ele almıştır ve almaya devam ediyordur.Bu 35 Başlık şunlarıdır:
1) Malların Serbest Dolaşımı
2) İşçilerin Serbest Dolaşımı
3) İş Kurma Hakkı ve Hizmet Sunumu Serbestisi
4) Sermayenin Serbest Dolaşımı
5) Kamu Alımları
6) Şirketler Hukuku
7) Fikri Mülkiyet Hukuku
8) Rekabet Politikası
9) Mali Hizmetler
10) Bilgi Toplumu ve Medya
11) Tarım ve Kırsal Kalkınma
12) Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı
13) Balıkçılık
14) Taşımacılık Politikası
15) Enerji
16) Vergilendirme
17) Ekonomik ve Parasal Politika
18) İstatistik
19) Sosyal Politika ve İstihdam
20) İşletmeler ve Sanayi Politikası
21) Trans-Avrupa Şebekeleri
22) Bölgesel Politika ve Yapısal Araçların Koordinasyonu
23) Yargı ve Temel Haklar
24) Adalet, Özgürlük ve Güvenlik
25) Bilim ve Araştırma
26) Eğitim ve Kültür
27) Çevre
28) Tüketicinin ve Sağlığın Korunması
29) Gümrük Birliği
30) Dış İlişkiler
31) Dış, Güvenlik ve Savunma Politikaları
32) Mali Kontrol
33) Mali ve Bütçesel Hükümler
34) Kurumlar
35) Diğer Konular
Türkiye’nin AB’ye katılım müzakereleri ise 3 Ekim 2005 tarihinde başlamıştır.Aynı tarihte Müzakere Çerçeve Belgesi kabul edilmiştir.Genel olarak müzakere aşamaları şunlardır:
1)Tarama Süreci
2)Müzakere Pozisyonlarının Hazırlanması
3)Pozisyon Belgelerinin AB Dönem Başkanlığı’na Sunulması
4)Müzakerelerin Açılması
5)Müzakerelerin Tamamlanması
6)Katılım Antlaşması’nın Onaylanması
İlk tarama toplantısı 20 Ekim 2005’te “Bilim ve Araştırma” faslı için,son tarama toplantısı ise 13 Ekim 2006’da “Yargı ve Temel Haklar” faslı için yapılmıştır.12 Haziran 2006’da “Bilim ve Araştırma” faslı için müzakereler açılmış ve geçiçi olarak kapatılmıştır.İlk açılan fasıl bu olmakla beraber bugüne değin toplam 14 fasıl açılmıştır.Fasılların son durumu şu şekildedir:
2005’te hızlı başlayan süreç şu an yavaş ilerlemektedir.Kıbrıs’ın dönem başkanlığının sona ermesiyle durağan seyreden AB-Türkiye ilişkilerinin canlanması bekleniyordu.Özellikle İrlanda ve Litvanya 2013 yılı dönem başkanlıklarında yeni fasıllların açılabileceği bekleniyordu.9 adet faslın açılması ön görülürken sadece 22 numaralı “Bölgesel Politika ve Yapısal Araçların Koordinasyonu” faslı açılmıştır.Şu an dönem başkanlığını yürüten Yunanistan ise,başkanlığı 1 Temmuz 2014’te İtalya’ya devredecektir.Tekrar durağan görünüme giren ilişkilerin ve müzakere fasıllarının açılması için de ilgili tarafların üzerlerine düşenleri yapması halinde süreç hızlanabilir.Son zamanlarda birtakım reform süreci içerisinde olan Türkiye ise bu noktada fasıllların AB müktesebatı gereği yürütülmesi gerektiğini belirtirken,özellikle Fransa,Almanya ve Güney Kıbrıs’ın uzlaşmacı olmayan tavrını eleştirmektedir.AB ise reform sürecini desteklerken, Kıbrıs sorunun belirsizliği ve demokratikleşme düzeyinin yeterli olmadığı savıyla Türkiye’nin yeteri kadar üzerine düşeni yapmadığını belirtmektedir.
Yazan:Ahmet Raşit Yüksel
Akdeniz Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü
Kaynaklar
AVRUPA BİRLİĞİ BAKANLIĞIDIŞİŞLERİ BAKANLIĞI İKTİSADİ KALKINMA VAKFI
