11.8 C
İstanbul
Perşembe, Kasım 14, 2024

Trip-Hop Müzik Türünün Kurucularından “Tricky”

Tricky, asıl adıyla Adrian Nicholas Matthews Thaws, 1968 yılında İngilitere’nin Bristol şehrinin yoksul ve suç merkezi olan Knowle West semtinde dünyaya gelmiştir.1 Tricky’nin babası Jamaikalıdır, annesi ise Guyana kökenli Britanyalıdır.2 1990’lı yılların başında Bristol’da ortaya çıkmış gizemli, hüzünlü ve depresif bir müzik türü olan trip-hop’ın3 kurucularından kabul edilen Tricky’nin zorlu geçen çocukluğu, kendisinin hayatının geri kalanını ve sanatını oldukça etkilemiştir.

Tricky’nin annesi, Tricky henüz dört yaşındayken intihar ederek yaşamına son vermiştir. Söz konusu intihar, sanatçıyı psikolojik açıdan sarsmıştır.4 Annesinin vefatı üzerine Tricky, büyükannesi tarafından yetiştirilmiştir ve büyükannesi, torununu okula göndermektense torununa çalmayı öğretmiştir, torununun suç mahallinde bir şey unutmasının önüne geçmek için ona, ceplerini evden çıkmadan önce boşaltmasını tembihlemiştir, Tricky’nin üvey dedesi tarafından dövülmesine göz yummuştur ve torununu kavga ederken gördüğünde Tricky’ye kızmaktansa onu tebrik etmiştir. Ancak, Tricky’nin yeni aile ortamında kendisini olumsuz etkileyen tek kişi büyükannesi olmamıştır. Tricky henüz on yaşındayken kendisine ilk silahını hediye eden dayıları5 ile on beş yaşındayken Tricky’yi boksa kayıt ettiren halası, Tricky’ye gangster olma yolunda destek sağlamışlardır. Şiddetin çok normal karşılandığı bir ortamda büyümüş olan Tricky, bu ortamdan ancak sanatsal yeteneği sayesinde kaçabilmiştir.

On yedi yaşına geldiğinde Tricky, parada sahtecilik suçundan iki ay hapse mahkûm edilmiştir. Her ne kadar olumsuz gibi görünse de Tricky’nin bu kısa hapis deneyimi sanatçıya, en azından, bir daha asla hapse girmemesi gerektiğini öğretmiştir. Hapishanedeki kötü ortam, tatsız yemekler ve astım krizleri esnasında kendisine bazen kimsenin yardımcı olmaması, sanatçının bu dersi almasını sağlamıştır. Hapis hayatının kendisine göre olmadığını gören Tricky, bu sayede, hayatının ilerleyen dönemlerinde her parasız kaldığında çalmak yerine iş bularak hayatını idame ettirmeyi tercih etmiştir.

1983 yılında Bristol’da kurulan The Wild Bunch adlı grup, o dönemde punk, R&B, reggae v.b. farklı müzik türlerini karıştırarak ortaya çıkardığı parçalarla, çeşitli mekânlara geniş dinleyici kitlelerini çekmeyi başarmıştır. Söz konusu grubun üyeleri arasında, daha sonradan Massive Attack adlı gurubu kuracak olan Robert Del Naja (3D), Andrew Vowles (Mushroom) ve Grant Marshall (Daddy G) vardır. Bu dönemde müzikle uğraşan ve yeni sesler keşfetmeye çalışan Tricky’nin de bazen The Wild Bunch ile çalıştığı bilinmektedir. The Wild Bunch ile olan yakınlığı sayesinde, ilerleyen dönemlerde Tricky, Massive Attack içerisinde de görev almıştır. Massive Attack‘in ilk iki albümünün (Blue Lines (1991), Protection (1994)) ortaya çıkışında Tricky’nin önemli katkısı olmuştur.

Massive Attack adlı grubun 1991 yılında piyasaya sürülen ilk albümü olan Blue Lines‘da yer alan Daydreaming adlı şarkının meydana çıkışında Tricky, önemli rol oynamıştır. 1980’lerde, Margaret Thatcher yönetimi altındaki Büyük Britanya’da yaşanan kentsel yozlaşmayı anlatan söz konusu şarkı, Tricky’yi ünlendirmiştir.6 1994 yılında piyasaya sürülen Protection adlı albüm ile Massive Attack, gittikçe daha fazla şöhret kazanmaya başlamıştır.

Massive Attack’in ünlenmesi ve grubun gittikçe ciddileşerek daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyması üzerine Tricky, arkadaşlarıyla bir aradayken eğlenerek yaptıkları müziğin artık bir “meslek” hâline gelmesinden zevk almamaya ve bu durumdan rahatsız olmaya başlamıştır. Sonuçta gruptan ayrılarak müzik hayatına solo devam etmiştir.

Tricky, Maxinquaye7 başlıklı ilk solo albümünü 1995 yılında piyasaya sürmüştür. Büyük başarı elde eden söz konusu albüm, toplamda bir milyondan fazla satmıştır. Merkür Ödülü’ne aday gösterilmiştir. Birleşik Krallık listelerinde üçüncü sıraya kadar yükselmiştir ve trip-hop türünün uluslararası seviyede tanınmasını sağlamıştır. Bu albümünden sonra Tricky, günümüze kadar on üç albüm daha piyasaya sürmüştür. Piyasaya sürülen her albümünde farklı stiller deneyen Tricky, kuralsızca müzik yapmayı sevdiği için gittikçe farklı tarzlara evrilmiştir.8 Örneğin, 1999 yılında piyasaya sürülen Product Of The Environment başlıklı albümünün her şarkısında eski bir mahkûm veya gangster, işlediği suçları veya yaşadığı şiddet dolu olayları kendi sesiyle, bir ritim ve müzik eşliğinde, anlatmaktadır:

Tricky, her zaman farklı müzik yapmak için uğraştığından dolayı, sanatçının ilk eserleri ile ilerleyen dönemlerdeki eserleri arasında bariz farklar bulunmaktadır. 1995 yılında çıkan Maxinquaye albümündeki Aftermath adlı şarkısı ile 2020 yılında çıkan Fall To Pieces albümündeki Fall Please adlı şarkısı kıyaslanarak bu fark daha da iyi anlaşılabilir:9

8 Mayıs 2019 tarihinde Tricky, çok sevdiği kızı Mina Mazy Topley-Bird’ü kaybetmiştir. Her ne kadar başka bir kızı daha olsa da bu tarihi “dünyasının sona erdiği tarih” olarak betimleyen Tricky, acısını, yitirdiği kızına ithafen yaptığı bir şarkısı ile olabildiğince paylaşmaya çalışmıştır:

Bir keresinde Madonna, kendisiyle bir otelde buluşmak istediğini söylediğinde Tricky, uyumayı tercih ederek randevuya gitmemiştir. BeyoncéBaby Boy adlı şarkısını birlikte söylemeleri için Tricky’yi konsere konuk olarak davet ettiğinde Tricky, utancından sahnede donakalarak şarkıyı söyleyememiştir. U2 ve David Bowie, kendisine hayranlık duymuşlardır. Kendisine yapılan ve Keanu Reeves ile birlikte oynayacağı bir film teklifini Tricky reddetmiştir. Tricky, hiçbir zaman şöhret ve para peşinde koşmamıştır. Tricky’ye göre ancak akli dengesi bozuk bir kişi şöhret peşinde koşabilir. Kendisini hiçbir zaman bir deha olarak görmemiştir. Kısık sesle şarkı söylemesinin ve canlı performanslarının iyi olmayışının özgüven eksikliğinden kaynaklandığını belirtmiştir. Hayatı boyunca yaşadıklarının etkisiyle, kendisini duygusal açıdan hep boş hissetmiştir.10 Hayatı boyunca gerçekten sevdiği ender varlıklardan biri olan kızının kaybı ise Tricky’nin içindeki bu boşluğu daha da büyütmüştür. Hayatındaki erkeklerin sert ve güçlü, ancak kadınların daha da güçlü ve kendisine model olduğunu söyleyen Tricky, hayatı boyunca (albümlerinde ve canlı performanslarında) kadınlarla müzik yapmaya ve kadınları ön planda tutmaya çalışmıştır. Şarkılarını günlük hayatında gördüklerinden, duyduklarından ve hissettiklerinden yola çıkarak üretmiştir. “Ben müzik yapmıyorum, beni ben yapan müziktir. Bu nedenle benim müzik üzerinde hiçbir kontrolüm yok” diyen Tricky’nin, 2019 yılında, Hell Is Round The Corner başlıklı bir otobiyografisi yayımlanmıştır. Sanatçı, The Specials hayranıdır.

[1] Knowle West, “beyazların kenar mahallesi (İngilizcede “white ghetto“)” olarak bilinmektedir.

[2] İkinci Dünya Savaşı sonrasında Bristol gibi ağır hasar gören şehirlerin tekrardan inşasında gerekli olan iş gücü eksiğinin bir kısmını Birleşik Krallık, Karayipler’den getirdiği işçilerle gidermiştir.

[3] Trip-hop türünün neye benzediği, buraya tıklanarak ulaşılabilecek olan şarkı dinlenerek daha iyi anlaşılabilir.

[4] Annesinin vefatı sonrasında henüz cenaze töreni gerçekleştirilmeden önce, evde bulunan tabutun içine de Tricky’nin baktığı ve bundan da psikolojik açıdan olumsuz etkilendiği belirtilmektedir.

[5] Tricky’nin dayılarının gangster olduğu bilinmektedir. Öyle ki pek çok kişinin Tricky’nin dayılarından korktuğu söylenmektedir.

[6] Bu dönemde, 1992 yılında, Tricky, Martina Topley-Bird ile ilişki yaşamaya başlamıştır. Her ne kadar ilişkisi uzun sürmese de bu ilişkiden, 1995 yılında, Mina Mazy adında bir kızı olmuştur.

[7] Albümün adı, sanatçının intihar eden annesinin adından (Maxine Quaye) gelmektedir.

[8] Her zaman “farklı müzik yapmak” isteyen Tricky’nin yaptığı müzik türünün “trip-hop” olarak adlandırılması ve Tricky’nin müziğinin bu tür ile sınırlandırılması Tricky’yi üzmektedir ve sinirlendirmektedir.

[9] Sanatçının bugüne kadar toplamda on dört solo albümü çıkmıştır. Bunlardan sonuncusu Fall To Pieces (2020) adlı albümüdür

[10] Bir dönem kendisiyle ilişki yaşadığı Björk de Tricky’ye sürekli olarak duygusuz olduğunu sözlü olarak hatırlatmıştır.

SON YAZILAR
İLGİLİ HABERLER

CEVAP VER

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.