Yeryüzünden ayrılarak atmosferin dışından Dünya’ya bakan astronotların bazıları, Dünya’yı dışarıdan gördüklerinde bu gezegenin aslında beşerî sınırlarla bölünmemiş, tüm insanlığa ait ve evrenin bir parçası olduğunu fark etmektedirler. Bu gördükleri gezegen, onun tarihi ve üzerinde yaşayan insanların karmaşık ancak kırılgan hayatları, bu gezegenin tüm insanlığı barındırmış olan ve barındırmaya devam eden bir beşik olması, astronotlardan bazılarının yoğun duygular yaşamalarına neden olmaktadır. Karşılarındaki görüntü karşısında astronotların hissettikleri bu yoğun duyguların yarattığı zihinsel etkiye, İngilizcede “(the) overview effect” adı verilmektedir.1 Söz konusu etki Türkçeye “tepeden bakma etkisi” veya “tamamına/bütününe bakma etkisi” olarak çevrilebilir.
Bu etkiyi yaşayan astronotların sırasıyla:
- Karşılarında bulunan güzelliğe (Dünya’nın bir bütün olarak görüntüsüne) hayranlık duydukları,
- Beklenmedik bir biçimde, yoğun duygular hissettikleri,
- Kendilerini diğer insanlar ve Dünya ile daha yakın, daha bütün hissettikleri belirtilmektedir.
Dünya’yı dışarıdan görmek, astronotlarda hayranlık ve farkındalık yaratmaktadır. Söz konusu farkındalık, insanların aslında bir bütün ve Dünya’nın, evrenin bir parçası olduğunun farkındalığıdır. Bu sayede, tepeden bakma etkisini yaşayan astronotlar, tüm insanları birer Dünya vatandaşı olarak görmektedirler ve gelecek nesillere de ait olan Dünya’yı (beşer kaynaklı sorunlara karşı) daha fazla korumayı arzulamaktadırlar. Böylece değişime uğramaktadırlar ve yeryüzüne, hayatlarına yeni bir anlam katmış olarak dönmektedirler.
Aşağıdaki video, izleyenlerde çok küçük de olsa bir tepeden bakma etkisi yaratabilir:
[1] Bir dağın tepesinden aşağıdaki manzaraya bakmanın da küçük çaplı bir tepeden bakma etkisi yarattığı söylenmektedir.
