Geçtiğimiz aylarda çıkan bir habere göre, 2016 yılına gelindiğinde, dünyanın en zengin %1’lik kesimi, geri kalan %99’luk kesimden daha fazla zenginliği; dünyanın en zengin 80 kişi de, en fakir 3,5 milyar kişi ile aynı zenginliği elinde bulunduracak.[1]
Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD), San Francisco içerisinde yer alan San Jose’de bulunan Silikon Vadisi, dünya teknolojilerinin üretildiği, dünyadaki en zeki insanların,buna bağlı olarak da (belki de) en zenginlerinin bir araya geldiği yer olarak bilinmektedir.
Teknoloji tutkunlarının “El Dorado”su olarak da bilinen Silikon Vadisi’nin en önemli sorunlarından biri; “şirketler bünyesinde çalışanların cinsiyet ve ırk ‘çeşitliliği (diversity)’ sorunu”dur.
Silikon Vadisi’nin büyük şirketlerinden Dell, E-Bay, Intel (v.b.) çalışanlarının büyük bir kısmını Asya kökenli erkekler veya beyaz erkekler oluşturmaktadır. Buna ek olarak, siyahî ırktan olanların ve kadınların da, herhangi bir “damga” yememek için, bu çeşitlilik sorunundan bahsetmedikleri söylenmektedir. Brocade İletişim Sistemleri’nin CEO’su olan, Lloyd Carney adındaki siyahî yöneticinin, yeni gelenlere verdiği öneri dikkat çekicidir: “Kadınlara ve farklı renkten olanlara direkt olarak söyleyin. ‘Çeşitlilği savunmaya kalkışmasınlar. Kariyerleri sona erebilir.’”[2]
Ancak, bizim bu yazıda asıl dikkat çekmek istediğimiz mesele, hem dünya genelindeki, hem de Silikon Vadisi’ni de içine alan San Jose’deki “gelir dağılımı eşitsizlği” sorunudur.
Özellikle de gelişmekte olan ülkelerin sorunu olan “gelir dağılımının eşitsizliği” sorunu, ABD’nin de son günlerde başlıca sorunlarından biri hâline gelmiş durumdadır. Örneğin; 2013 yılında, orta düzey gelirli aileler ile üst düzey gelire sahip aileler arasındaki ortalama gelir farkının neredeyse 7 kat olduğu; bu farkın 1983 yılından itibaren hiç bu kadar büyük olmadığı söylenmektedir.[3] Aynı zamanda üst düzey gelirli aileler ile düşük düzey gelirli aileler arasındaki farkın da yaklaşık 70 kat olduğu, yine bu farkın da son 30 yıl içindeki en büyük fark olduğu söylenmektedir. [4]
ABD’de bu gelir dağılımı eşitsizliğine verilebilecek en doğru örneklerden biri, Silikon Vadisi gibi San Jose’de bulunan “The Jungle (Orman)” adlı yerleşim yeridir. The Jungle, Silikon Vadisi’nin büyük şirketlerine sadece birkaç dakikalık mesafede bulunmaktadır. Gayrisafî Yurtiçi Hasıla’sı 16.8 trilyon dolar olan [5]ABD’nin en zengin yerlerinden biri olan Silikon Vadisi’nde evsizlerin yaşadığı The Jungle, gelir dağılımındaki eşitsizliğin ne durumda olduğunu bize göstermektedir.
Sorunun çıkışı, dünyanın dört bir yanından Silikon Vadisi’ne çalışmaya gelenlerin ev kiralarını ve ücretlerini aşırı derecede arttırmış olmalarındandır. Söylenenlere göre, San Jose ve çevresinde ortalama ev fiyatı 700.000 dolara; ortalama ev kirası ise, iki yıl içerisinde, 1.761 dolardan 2.633 dolara çıkmış durumdadır.[6]
The Jungle, geçtiğimiz Aralık ayında alınan bir karar sonrası kapatıldı. Yeni kişilerin gelmesiyle suç oranında yaşanan artış, hemen yanında bulunan Coyote Çayı’nı kirletmesi gibi nedenlere bağlı olarak kapatılan bu yerleşim yeri, kimi yazarlarca bir “ulusal utanç” olarak betimlenmekteydi.[7]
Bu “geçiş dönemi” için, The Jungle’da yaşayanlara bir konaklama imkânı sunulduğu, San Jose yöneticileri tarafından belirtilmektedir. Ancak, sürekli büyümeye çalışan ekonomilerin ve özel şirketlerin, hem gelir dağılımı eşitsizliğine, hem de Silikon Vadisi’ndeki bu ayrımcılığa bir çözüm bulabilecek mi, bunu zamanla göreceğiz.
[1] http://fr.euronews.com/2015/01/19/richesses-en-2016-80-personnes-auront-autant-que-35-milliards-de-terriens/ (13.03.2015)
[2] www.businessinsider.com/people-are-scared-to-talk-about-silicon-valleys-diversity-problem-2014-11 (13.03.2015)
[3] http://www.pewresearch.org/fact-tank/2014/12/17/wealth-gap-upper-middle-income/ (13.03.2015)
[4] A.G.E. (13.031.2015)
[5] http://edition.cnn.com/interactive/2015/03/opinion/ctl-child-poverty/#13 (13.03.2015)
[6] http://www.latimes.com/local/california/la-me-silicon-valley-homeless-20141204-story.html#page=1 (13.03.2015)
[7] http://www.sfgate.com/opinion/editorials/article/San-Jose-clears-out-the-Jungle-but-it-won-t-5941524.php (13.03.2015)
