Antik Yunanistan’da (Megalopolis şehrinde) milattan önce 200 ile 120 yılları arasında yaşadığı tahmin edilen tarihçi Polybius tarafından bulunmuş olan “Polybius Karesi”, kısaca, harflerin iki rakamlı sayılara dönüştürülmesini sağlayan ve böylece şifreleme amacıyla kullanılan bir karedir.
Söz konusu karenin çalışma prensibi aslında basittir. Polybius Karesi adı verilen kare biçimli bir tablo üzerinde ilk sütuna ve ilk satıra rakamlar ve bu rakamların arasına kullanılan alfabedeki harfler, alfabetik sıraya uygun biçimde, yazılır. Söz konusu karenin büyüklüğü, içerisine konacak olan alfabedeki harflerin sayısının büyüklüğüne göre değişmektedir. Türk alfabesi için şu şekilde, 5×5 büyüklüğünde, bir kare düşünülebilir:[1][2]
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |
| 1 | A | B | C/Ç | D | E |
| 2 | F | G/Ğ | H | I/İ | J |
| 3 | K | L | M | N | O/Ö |
| 4 | P | R | S/Ş | T | U/Ü |
| 5 | V | Y | Z |
Daha sonra, yapılmış olan bu tablo yardımıyla, harflerin iki rakamlı sayısal karşılıkları belirlenir. Bunu yaparken öncelikle satırda bulunan, daha sonra ise sütunda bulunan rakamlara bakılmaktadır.[3] Yukarıda yapılmış olan karede “A” harfinin iki rakamlı sayısal karşılığı (satırda “1” ve sütunda “1” olmak üzere) “11”dir, “N” harfinin iki rakamlı sayısal karşılığı (satırda “3” ve sütunda “4” olmak üzere) “34”tür, “E” harfinin iki rakamlı sayısal karşılığı ise (satırda “1” ve sütunda “5” olmak üzere) “15”tir. Bu durumda “ALİ ATA BAK” cümlesi yukarıdaki Polybius Karesi yardımıyla yazıldığında söz konusu cümlenin şifrelenmiş sayısal karşılığı “11 32 24 11 44 11 12 11 31” olacaktır.
Ancak, Polybius Karesi’nin alfabetik düzeninde bir değişiklik yapılmadığı sürece bu türden bir şifrelemeyi herkes kolayca çözebilir. Bu nedenle Polybius Karesi’nin şifrelemesi, “parola” olarak belirlenen bir kelime yardımıyla güçlendirilmektedir. Söz konusu parola, Polybius Karesi’nde ilk başa yazılır. Burada dikkat edilmesi gereken üç kural vardır:
- Paroladaki her bir harf, karede yalnızca bir kez kullanılmalıdır.
- Parola yazıldıktan sonra geri kalan harfler, karede alfabetik sırayla yazılmalıdır.
- Parolada kullanılmış olan harfler, karede bir kez daha kullanılmamalıdır.
Örneğin, parolası “MATEMATİK” olan bir Polybius Karesi yapılırsa, bu kare şuna benzeyecektir:
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |
| 1 | M | A | T | E | I/İ |
| 2 | K | B | C/Ç | D | F |
| 3 | G/Ğ | H | J | L | N |
| 4 | O/Ö | P | R | S/Ş | U/Ü |
| 5 | V | Y | Z |
Bu “MATEMATİK” parolalı tabloda “ALİ ATA BAK” cümlesi yazılmak istenirse bu cümlenin Polybius Karesi’ndeki şifrelenmiş sayısal karşılığı “12 34 15 12 13 12 22 12 21” olacaktır.
Son olarak, Polybius Karesi’nin esnek kurallar çerçevesinde kullanılabileceği belirtilebilir. Bu nedenle Polybius Karesi, istenildiğinde, bir dikdörtgene dönüştürülebilir, Polybius Karesi’nde sayısal değerleri elde ederken önce sütuna bakılabilir, Polybius Karesi’ne birden fazla alfabeden harf veya yalnızca harf değil rakam da yazılabilir.
[1] Polybius Karesi’nin harf kısmına da istenirse rakamlar eklenebilir ve kare istenildiği kadar büyütülebilir.
[2] Türk alfabesi için başka boyda bir kare de düşünülebilir.
[3] Ancak bu durum bir kural değildir. Polybius Karesi’ni okumaya öncelikle sütundan da başlanabilir.
