Klinik adları “Paruresis” ve “Parcopresis” olan sosyal fobiler (sosyal anksiyete/kaygı bozuklukları), kısaca ve sırasıyla, başka insanların olduğu yerlerde (özellikle umumi tuvaletlerde) idrar yapamama ve dışkılayamama sorunlarıdır.[1][2]
Söz konusu sorunlar basit gibi görünseler de bu sosyal fobileri yaşayan insanların zamanla sosyal aktivitelere (seyahatler, spor müsabakaları, partiler, davetler v.b.) katılmaktan çekinebildikleri, dışarı çıkmakta psikolojik olarak zorlanmaya başlayabildikleri ve böylece başka sosyal fobiler de geliştirebildikleri belirtilmektedir.
Her ne kadar paruresis ve parcopresis çeşitli nedenlerden dolayı kişilerde ortaya çıkabilse[3] de umumi tuvalet tasarımlarının mahremiyete verdiği önemin söz konusu sosyal fobilerin ortaya çıkışında/gelişmesinde önemli bir rol oynadığı belirtilmektedir. 1996 yılında kurulmuş olan Uluslararası Paruresis Derneği (International Paruresis Association) bir yazısında bu duruma dikkat çekerek söz konusu fobilerin az da olsa engellenebilmesi için umumi tuvaletlerin insanların mahremiyetine daha fazla önem verecek bir biçimde tasarlanması gerektiğini söylemiştir.
İnsanların mahremiyetine daha fazla önem veren umumi tuvaletlere örnek olarak Japonya’daki umumi tuvaletler gösterilebilir. Söz konusu tuvaletlerin kabinleri, yan taraftaki kişinin sesinin duyulmasını veya bir yerinin görülmesini engelleyecek biçimde, tavandan zemine kadar tamamen kapatılmıştır. Ayrıca kabin içerisine girildiğinde veya tuvaletin üzerine oturulduğunda kabin içerisinde sesli bir biçimde müzik çalması, insanların başkaları tarafından duyulmasını istemedikleri seslerin duyulmasını engellemektedir . Böylece insanların ihtiyaçlarını daha rahat bir biçimde gidermeleri sağlanarak çeşitli sosyal fobilerin oluşması az da olsa engellenebilmektedir.
Japonya’da üzerine oturulduğunda klasik müzik çalarak insanların ihtiyaçlarını giderirken başkaları tarafından duyulmasını istemedikleri seslerin duyulmasını engelleyen tuvalet örneği:
Japonya’da istenilen an yapay sifon çekme sesi vererek insanların ihtiyaçlarını giderirken başkaları tarafından duyulmasını istemedikleri seslerin duyulmasını engelleyen tuvalet örneği:
[1] Ekstrem durumlarda kişilerin kendi evlerinde bile tuvalete çıkmada zorluk yaşayabildikleri belirtilmektedir.
[2] Bu sosyal fobiler 1960’lı yılların ortasına kadar birer psikolojik sorun değil de fiziksel sorun olarak kabul edilmişlerdir. Bu nedenle söz konusu sosyal fobiler, o dönemde, çeşitli terapi yöntemleri ile değil de ameliyatlarla çözülmeye çalışılmışlardır.
[3] Özellikle çocukluk döneminde (özellikle de okul tuvaletlerinde maruz kalınan “şakalardan” dolayı) yaşanan travmaların söz konusu sosyal fobileri tetikleyebildiği belirtilmektedir.
