Bilindiği üzere 1992 yılından 1995’e kadar süren Bosna Savaşı boyunca savaş ve insanlık suçları arasında gösterilebilecek birçok olay yaşanmıştır. Yaklaşık olarak 3 buçuk yıl kuşatma altında olan Saraybosna’da yaşanan Markale Katliamları ise bu olaylar içerisinde en çok dikkat çeken olaylar arasındadır. Bu durumun iki ana nedeni vardır. Birincisi; saldırılarda direk olarak sivil hedeflerin gözetilmesidir, ikinci neden ise; bu saldırılar dünya kamuoyunda büyük tepki çekmiş ve Bosnalı Sırp güçlere karşı NATO müdahalesi girişimlerine hız kazandırmıştır.
Markale Pazarı Saraybosna’da merkezi bir konumda bulunmaktadır ve bugün hala insanların buluşma noktası olarak kullandıkları ve alışveriş yaptıkları bir yerdir. Ancak Markale Pazarı ününü 5 Şubat 1994 ve 28 Ağustos 1995’te Bosnalı Sırp kuvvetler tarafından düzenlenen iki saldırıdan almaktadır. 1994 yılında ki ilk saldırıda 68 kişi yaşamını yitirmiş ve 144 kişi yaralanmıştır. Bu saldırının ardından Sırp Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Radovan Karaciç bir sorumluluklarının olmadığını belirterek bu saldırıyı Boşnak yönetiminin Batı kamuoyunun dikkatini çekmek ve Sırplara müdahale edilmesini sağlamak amacıyla planladığını ileri sürmüştür.
Bu saldırıyı takiben 8 bini aşkın sivilin hayatını kaybettiği Srebrenitsa Katliamı Temmuz 1995 yine Bosnalı Sırplar tarafından gerçekleştirilmiştir. Sivillere yönelik bu ağır saldırılar dünya kamuoyundan ciddi bir şekilde tepki çekmiş ancak bir müdahalede için -yeterli- bulunulmamıştır. Srebrenitsa Katliamının hemen ardından 28 Ağustos 1995’te ikinci Markale saldırısı gerçekleştirilmiş ve 43 sivil yaşamını yitirirken 75 kişi yaralanmıştır. Bu son saldırı bardağı taşıran son damla olmuş ve Rusya, Yunanistan ve Kıbrıs Rum Yönetimi’nin tepkilerine rağmen NATO harekatı başlamıştır. Saraybosna, Tuzla, Gorazde ve Mostar’daki Sırp askeri mevzi, hava savunma sistemleri ve radarlar bombalanırken operasyonun ikinci aşamasında Saraybosna’daki Sırp ağır silahları hedef alınmıştır.
Rusya operasyonları acımasız olarak nitelendirirken Yunanistan diyaloğa dayanarak çözüme gidilmesini savunmuştur. Ancak ABD’nin tavrı bu saldırılar sonrasında net bir şekilde operasyon yapılmasından yana olmuştur. Neticede hem NATO hem Hırvat hem de Boşnaklara karşı direnemeyen Bosnalı Sırplar Ekim 1995’te teslim olmuştur.
Anlaşılacağı üzere Markale Katliamları savaşı bitiren NATO operasyonlarına sebep olmuştur. Batı’nın müdahale için bu kadar uzun süre beklemesi, yaşanılan olaylara seyirci kalması günümüzde hala tartışılan bir konudur. Batı’ya bu savaşta sadece “seyirci kaldı” demek yeterli değildir. Bu katliamlara ve zulme karşı sessiz kalmakla direk olarak bu zumlu uygulayan taraf olmak pek farklı şeyler değildir.
David Owen, Yasuşi Akaşi, Mikhail Rose, Lord Carrington gibi Yugoslavya krizi ile ilgili çalışmaları bulunan politikacılar bu olaylara şüphe ile yaklaşmışlar ve bu saldırıların sonucunda ne olduğuna ve sonuçların kimin lehine geliştiğine dikkat çekmişlerdir. Bugün hala bu saldırıların Boşnakların kendi kendilerine Sırpları hedef göstermek için yaptıkları tartışılmaktadır. Bu tarz olaylara ve iddialara geçmişten ve günümüzden birçok örnek verilebilir. Ancak savaş hukukunu ve uluslararası hukuku hiçe sayarak birçok eylem gerçekleştiren Bosnalı Sırp kuvvetlerin bu iddiaları ne derece inandırıcıdır ayrı bir tartışma konusudur. Bu olayın sorumlularından Bosnalı Sırp komutan Stanislav Galiç, Lahey’deki Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi tarafından, aralarında Markale katliamının da bulunduğu, Saraybosna’nın kuşatılması sırasında işlenen suçlar nedeniyle müebbet hapse çarptırılırken, yine Bosnalı Sırp komutanlardan biri olan Dragomir Miloşeviç ise 33 yıl hapis cezasına çarptırılmıştır.
Kaynak:
http://www.hurriyet.com.tr/dunya/7855406.asp
http://www.trthaber.com/haber/dunya/pazar-yeri-katliaminin-21-yildonumu-166377.html
