Letonya bugün, Avrupa Birliği (AB) üye devletleri arasında ülkesindeki nüfusu en fazla azalan ikinci devlettir.[1] 1989 yılında 2,6 milyon nüfusa sahip olan Letonya, söz konusu yıldan bugüne nüfusunda her yıl durmadan düşüş yaşamıştır ve Letonya’nın nüfusu bugün 1,8 milyona kadar gerilemiştir.
1989 yılı sıradan bir yıl değildir. Berlin Duvarı’nın yıkıldığı bu yıldan önce komünizmin hâkim olduğu Letonya’da var olan ekonomik istikrar ile ülkeye girişin ve çıkışın sıkı kontrol altında olması, Letonların ülkeden dışarıya göç etmelerini engellemiştir. Ancak 1989 yılında duvarın yıkılması sonrasında Avrupa’daki komünist bloğun dağılmasıyla birlikte bağımsızlığına kavuşan[2] Letonya’da ekonomik belirsizlikler baş göstermiştir ve sınır kontrolleri gevşemiştir. Bu nedenlerden dolayı, Berlin Duvarı’nın yıkılmasıyla birlikte pek çok Leton, geleceğinin orada daha iyi olacağını düşündüğü ülkelere göç etmeye başlamıştır. Letonya’nın 2004 yılında AB’ye katılmasıyla ve Leton halkının serbest dolaşıma girmesiyle birlikte söz konusu göç sorunu, bir daha düzelme imkânı bulamamıştır.[3][4]
Söz konusu nüfus azalması eğilimi Letonya’da ilerleyen yıllarda da devam edecektir. Birleşmiş Milletler (BM) tarafından 2015 yılında yapılmış olan tahminlere göre Letonya’nın toplam nüfusu 2050 yılına kadar yaklaşık 1,6 milyona kadar gerileyecektir. Yine aynı kaynakta, Letonya’nın toplam nüfusunun 2100 yılında 1,2 milyona kadar gerileyeceği tahmin edilmektedir.
Söz konusu nüfus kaybı Letonya için ekonomik, sosyal v.b. pek çok boyutta sorunlara neden olmaktadır. Dışarıya göç eden Leton nüfusu daha çok gençlerden oluşmaktadır. Bu da Letonya’da nüfusun yaşlanmasına neden olarak ülkenin aktifliğini ve üretkenliğini azaltmaktadır. Ayrıca genç nüfusun kaybı devletin vergi gelirini düşürmektedir. Gittikçe yaşlanmakta olan Leton nüfusu da devlet için gittikçe artan ekonomik yük anlamına gelmektedir. Ayrıca nüfusun azalması Letonya’da evlerin boşalmasına neden olmaktadır ve buna bağlı olarak ülke içerisinde sosyal ilişkiler zayıflamaktadır. Bu nedenlerden dolayı Leton hükümeti, Leton diasporasının millî kimliğini kaybetmemesi ve bu diasporanın, mümkünse, Letonya sınırları içerisine dönmesi için ciddi bir biçimde çalışmaktadır. Letonya Dışişleri Bakanlığı için oldukça önemli bir politika olan diaspora politikasını yönetebilmesi için bakanlık bünyesinde bir “Diaspora Büyükelçisi” pozisyonu bile oluşturulmuştur.
Bununla birlikte Letonya, tüm çabalarına rağmen, Leton diasporasını Letonya sınırları içerisine çekmekte zorlanmaktadır. Bunun temel nedeni Letonya’nın, diasporaya, Letonya sınırları içerisinde parlak bir gelecek sunamıyor olmasıdır. Buna rağmen Leton hükümeti moralini bozmamaktadır ve diaspora çalışmalarına hiç durmadan devam etmektedir.[5] Bu durumda Letonya’nın, kendi tabiriyle “demografik felaket” adı verdiği nüfus sorununu bir çözüme ulaştırabileceği veya ulaştıramayacağı zamanla görülecektir.
[1] Avrupa Birliği’nde nüfusu en fazla azalmış olan devlet Bulgaristan’dır. Tarihsel açıdan bakıldığında söz konusu veri, “kişi sayısı” temel alınarak hesaplandığında doğrudur. 1988 yılından bugüne Bulgaristan’ın 8,9 milyonluk nüfusu 6,9 milyona düşmüştür. Bu da toplamda yaklaşık iki milyonluk bir kayıp anlamına gelmektedir. Ancak yüzdesel olarak bakıldığında Bulgaristan’ın 1988 yılından bugüne yaşadığı yaklaşık %22’lik kaybına karşılık Letonya, 1989 yılından bugüne toplam nüfusunun yaklaşık %27’sini kaybetmiştir. Bu nedenle yüzdesel açıdan bakıldığında Letonya’nın nüfus kaybı aslında daha fazladır.
[2] Letonya, tam bağımsızlığını resmî olarak 1991 yılında elde etmiştir.
[3] Avrupa Birliği’ne katıldıktan sonra Letonya’nın nüfusu en çok Büyük Britanya’ya ve İrlanda’ya göç etmiştir.
[4] Söz konusu nüfus düşüşünün 2004 ve 2007 yıllarında Avrupa Birliği’ne katılmış olan eski Sovyetler Birliği ülkelerinin çoğunda gözlemlendiği belirtilmektedir.
[5] 2012 yılı verilerine göre Leton diasporasında, Letonya’ya kısa bir süre içerisinde dönmeyi planlayan Letonların oranı yalnızca %3’tür.
