İnsana ferdiyetini, birey olmaklığını bahşeden şey şüphesiz sahip olduğu aklı kendine özgü kılabilmesidir. Bir biçimde taklit ve öykünmelerle başlayan yaşamda “dünyaya kendi gözleriyle bakabildiği” özerk bir bilinci ve duyuşu inşa edebilmesi bununla mümkün.
Her insan bir ben’likle (ene) dünyaya gelir. İnsanın ruhunda bireyliğinin ve faaliyetinin (eylemlerinde karar sahibi oluşunun) neşvünema bulduğu zemin benliğidir. “Gök, yer ve dağların yüklenmekten çekindiği ve korktuğu emanetin en önemli vechelerinden biri ene’dir. (benlik) Evet ene, Adem aleyhisselamdan şimdiye kadar insanın içinde dal budak salan nurani bir şecere-i Tuba ile müthiş bir şerece-i zakkumun çekirdeğidir.” Bir başka deyişle Dorian Gray’in Portresi’nde Basil Hallword’un söylediği gibi, her birimizin cenneti de cehennemi de içimizde taşıyor olmamız benliğimizle alakalı.
Benlik aynı zamanda insanın dünyayı, yaşamda olan bitenleri be Tanrı’yı seyrettiği bir ayna gibidir. İnsan bu aynada kendisini ve kendisiyle bağı bulunan varlık ve vakaları seyrettikçe dimağında bir idrak çiçeklenir. İşte insana şahsiyetini getiren mühim bir amel bu idraktir. Hayatın. Ömür denilen sürecin içinde “yaşamak” ya da “sürüklenmek” olarak kristalleştiği düşünülürse insan dünyaya kendi gözleriyle baktığı müddetçe yaşamak’tan yana olabilir. Aksi halde başkaları tarafından giydirilen on dokuzuncu ve yirminci yüzyıl kalıntısı ülkülerin ya da büsbütün kendinden, halden ve dünyadan bi-haber ve umursamaz bir cehaletin pençesinde ancak sürüklenmekten söz edilebilir.
Giovanni Papini Gog’ta Edison’a şöyle bir laf ettirir: “Cahillerin hayallere, işçilerin işe, sanayicilerin kara ihtiyacı vardır. Vazifemiz, elimizden geldiği kadar karlı yalanları korumaktır.”
Hakikatin hatrının yok sayıldığı vakit, cahilce avuntuların ve karlı yalanların büyüsüyle kişilik ve gerekçe yaşamak sırra kadem basar. Yaşıyormuş gibi yapmak nifaktır, insan her geçen gün nifaktan un ufak olmamak için binbir yalanla unutmaya yüz tuttuğu benliğini hatırlamalı ve bugün sosyal ya da siyasi çoğu problemin altında yatan kişiliksiz hastalığını sağaltmaya ve kişiliğinin göğermesi adına çalışmaya koyulmalıdır.
28.02.2021(17.25)
