1789 yılında Fransız Devrimi ile Fransa’da monarşi yerle bir edilmiştir. Devrimin ardından, 1792 yılında monarşi resmen ortadan kaldırılmıştır ve 1793 yılında Kral 16. Louis idam edilmiştir. Ancak Fransa’da devrimi takip eden yıllarda, monarşinin ortadan kaldırılmış olmasına rağmen, kalıcı bir demokratik hükümet sisteminin kurulması çeşitli nedenlerden dolayı başarısızlığa uğramıştır. Başarısız girişimlerle dolu bir dönemden sonra, 1799 yılında, Napoléon Bonaparte, gerçekleştirdiği bir darbe sonucunda Konsüllük Yönetimi’ni (Fransızcada “le Consulat“) kurmuştur ve devlet yönetimini eline geçirmiştir. Konsüllük Yönetimi, teoride her ne kadar üç konsül tarafından yönetiliyor olsa da pratikte idare, “Birinci Konsül” unvanına sahip olan Napoléon Bonaparte’ın elinde olmuştur.1
1799 yılında gerçekleştirdiği darbeden henüz birkaç ay sonra Bonaparte, kendisiyle barış yapmak istemeyen ve Fransa’nın güneyini bu nedenle tehdit eden Avusturya’ya2 karşı bir sefer düzenleme kararı almıştır. Bonaparte’ın İtalya’nın kuzeyine, Alp Dağları’nı aşarak gerçekleştirdiği bu sefer, Marengo Muharebesi ile sonuçlanmıştır.
14 Haziran 1800 tarihinde İtalya’nın Piyemonte bölgesinde, Alessandria adlı yerleşim yerine yakın bir bölgede gerçekleşmiş olan Marengo Muharebesi3, Fransa ve Avusturya ordularını karşı karşıya getirmiştir. Aynı gün sabah başlamış ve gece son bulmuş olan bu muharebeyi Fransa, güçlükle de olsa, kazanmıştır. Her ne kadar zor elde edilmiş olsa da bu zafer ile birlikte Bonaparte, devlet yönetimindeki yerini sağlamlaştırmıştır ve Avrupa’daki güç dengesinde artık önemli bir şahıs hâline gelmiştir.
Yukarıda görülen tablo, Marengo Muharebesi’nde elde edilen zafer üzerine Napoléon Bonaparte tarafından Fransa’nın (hatta Avrupa’nın) o dönemki en ünlü ressamı olan Jacques-Louis David’e sipariş verilerek yaptırılmıştır. 1800 yılında ünlü ressam tarafından yapımına başlanmış olan bu tablo “Grand-Saint-Bernard Dağ Geçidi’ni Aşan Bonaparte (Fransızcada “Bonaparte franchissant le Grand-Saint-Bernard“)” adıyla bilinmektedir. Bu tablo 2,71 metre yüksekliğindedir ve 2,32 metre genişliğindedir.4
Alp Dağları’ndaki Grand-Saint-Bernard adlı dağ geçidini aşıp Marengo Muharebesi’ne (zafere) gitmekte olan Napoléon Bonaparte’ın at üzerinde tasvir edildiği bu tabloda Bonaparte, oldukça ihtişamlı resmedilmiştir. Bunun temel nedeni Bonaparte’ın, elde ettiği zafer sonrasında, artık güçlü olduğunu herkese kanıtlama isteğidir. Bu nedenle bu tablo, bir propaganda aracı olarak kabul edilmektedir.
Tabloda, Birinci Konsül’ün arkasından esen rüzgâr, kendisinin kıyafetini ve atının kuyruğu ile yelesini öne doğru savursa da Bonaparte, atının üzerinde sağlam durmaktadır. Savaş ortamından dolayı huzursuzlanmış olan atının üzerinde Bonaparte, ordusuna yol gösterirken, sakinliğini korumaktadır, ne yaptığını bilmektedir, kendine güvenmektedir ve kararlıdır.
Arka planda Alp Dağları ve koşuşturmakta olan Fransız askerleri dikkat çekmektedir. Tablonun sağ alt kısmında yer alan mavi, beyaz ve kırmızı renkli Fransız bayrağı (sancağı) ve Bonaparte’ın üzerinde bulunan mavi, beyaz ve kırmızı renkli kıyafet, askerlerin ve Bonaparte’ın Fransız Devrimi’nin savunucularından ve temsilcilerinden olduklarını göstermektedir (çünkü söz konusu üç renkli bayrak, Fransız Devrimi ile ortaya çıkmıştır).
Tablonun sol alt kısmında bulunan kayaların üzerinde “Bonaparte (Napoléon Bonaparte)”, “Annibal (Hannibal Barca)” ve “Karolus Magnus (Şarlman)” yazmaktadır. Hannibal Barca, Alp Dağları’nı ordusuyla birlikte aşarak Roma İmparatorluğu ile çarpışmıştır. Aynı şekilde Şarlman da Alp Dağları’nı aşarak Lombardiya ile mücadele etmiştir. Kendisi de Alp Dağları’nı aşarak İtalya’nın kuzeyine saldıran Bonaparte böylece, ressam tarafından, bu iki önemli tarihî kişilik ile (Kartacalı General Hannibal Barca ve İmparator Şarlman) aynı seviyeye yükseltilmiştir.
Yukarıda da belirtildiği gibi Napoléon Bonaparte tarafından bir propaganda aracı olarak kullanılmış olan bu tablo, abartılı ihtişamı ve gerçekten uzak olması nedeniyle eleştirilmektedir.
[1] 1802 yılında “Birinci Konsül” unvanını ömür boyu geçerli bir unvan kılan Napoléon Bonaparte, 1804 yılında bu unvanını “İmparator” unvanı ile değiştirmiştir.
[2] 1796-1797 yıllarında General Napoléon Bonaparte, İtalya’nın kuzeyini kontrolü altına almış olsa da kendisinin 1798 yılında fetih için Mısır’a gitmesi üzerine Avusturya, Fransa’dan İtalya’nın kuzeyini geri almıştır. Avusturya’nın, Fransa’nın güneyini tehdit etmesi, bu toprak kaybı ile ilgilidir.
[3] Muharebe esnasında Bonaparte, askerlerini Spinetta Marengo adındaki bir köye çekmek zorunda kalmıştır ve muharebenin son önemli anları burada yaşanmıştır. Muharebenin adının bu köyün adından geldiği belirtilmektedir.
[4] Söz konusu tablonun yapım tarihi ve boyutları başka kaynaklarda farklılık gösterebilmektedir. Bunun nedeni, büyük bir ihtimalle, tablonun aynı ressam tarafından yapılmış toplam beş versiyonunun bulunuyor olmasıdır.
