Fransızcada “foie gras” olarak adlandırılan ve Türkçede “yağlı karaciğer (yağlı kaz/ördek karaciğeri)” anlamına gelen Fransız mutfağının ünlü yemeğinin üretimi, yetiştirilme esnasında hayvanlara eziyet edildiği gerekçesiyle pek çok ülkede yasaklanmıştır. Söz konusu yağlı karaciğerin elde edilebilmesi için ördeklerin veya kazların karaciğerlerinin yağlanması gerekmektedir. Bunu yapabilmek için de hayvanlara Fransızcada “gavage” adı verilen zorla besleme yöntemi uygulanmaktadır.[1] Söz konusu yöntem ile ördeklerin veya kazların ağzına bir boru sokularak bu boru yardımıyla hayvanların midesine yem, direkt olarak konmaktadır. Böylece hayvanların karaciğer hücrelerinde fazlaca yağ depolanmaktadır ve hayvanların karaciğer yağlanması (hepatik steatoz) adı verilen hastalığa yakalanması sağlanmaktadır. Aşağıdaki videoda, söz konusu yöntemin nasıl uygulandığı birkaç kez gösterilmektedir:
L214 adlı hayvan hakları savunucusu Fransız örgüt, yağlı karaciğer üretiminde hayvanlara yapılan eziyete dikkat çekerek bu üretimin durdurulmasını istemektedir. Bunun bir nedeni de zorla besleme aşamasının, yağlı karaciğer üretiminde hayvanlara eziyet edilen tek aşama olmamasıdır. Aslında yetiştirilen ördekler ve kazlar, doğumdan ölüme kadar geçen bir ömür boyunca eziyet çekmektedir.
Ördekten elde edilen yağlı karaciğer üretiminde erkek ördekten alınan spermler sayesinde, yapay yollar ile, dişi ördek döllenmektedir. Bu sayede yavru ördekler elde edilmektedir. Daha sonra, elde edilen yavruların erkekleri ve dişileri ayrılmaktadır. Dişilerin karaciğerleri erkeklerinkine oranla daha küçük ve sinirli olduğundan dolayı üretimde yalnızca erkeklerin karaciğerleri kullanılmaktadır. Bu nedenle, doğan dişi yavru ördekler ezilerek, gaz yardımıyla, açlığa terk edilerek veya bir araya konduğundan dolayı havasızlıktan boğularak öldürülmektedir. 2018 yılı verilerine göre Fransa’da her yıl üretim amacıyla 46 milyon yavru ördek doğmaktadır. Dişi yavrular, bu toplam sayının %35’ini (16 milyonunu) oluşturmaktadır. Bu dişi ördeklerin tamamı, hayatının ilk gününde öldürülmektedir.[2] Yeni doğan erkek yavru ördeklerin ise, birbirlerine saldırarak zarar vermelerinin engellenmesi amacıyla, gagalarının ucu makinelerde yakılmaktadır. Daha sonra yavru erkek ördekler, yetiştirilmek amacıyla tesislere gönderilmektedir. Bu anlatılanlar aşağıda sunulan videolarda mevcuttur:
Tesislere giden erkek ördekler 90 günlük olduğunda kesilmektedir. Ancak, yetiştirilen ördeklerin ömrünün yaklaşık olarak son 12 gününde maruz kaldığı, yukarıda belirtilmiş olan, zorla besleme yönteminden dolayı pek çok ördek, hayatını kaybetmektedir. Hayatta kalanlar ise bu yöntemden dolayı hem ishal olmaktadır hem de gereğinden fazla kilo aldığından dolayı nefes darlığı yaşamaktadır. Daha sonra da maalesef her zaman kusursuz olmayan yöntemlerle kesilerek öldürülmektedir. En sonunda söz konusu yağlı karaciğer, tüketilmesi için marketlerdeki yerini almaktadır.
[1] Türkiye’de de 2004 yılında çıkmış olan bir yasa ile hayvan yetiştiriciliğinde bu yöntem yasaklanmıştır.
[2] Ayrıca, yine 2018 yılı verilerine göre, Fransa’da her yıl 30 milyon ördek, üretim esnasında zorla beslenmektedir.
