Amerika Birleşik Devletleri’nde Ebola Alarmı
Tüm dünyada adı duyulan ölümcül[1] salgın hastalık ebola, Amerika Birleşik Devletleri’ne de, Avrupa’ya da sıçradı.[2]Ancak şimdiye kadar 3.000’den fazla insanın ölümüne yol açtığı söylenen [3]hastalığın ABD’de ortaya çıkmasının “beklenmeyen” bir olay olduğu söylenemez.
Amerikan Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (Centers for Desease Control and Prevention), hastalığın teşhisini 30 Eylül 2014 tarihinde koymuştu. Uzmanların belirttiği kadarıyla hastalık ABD’ye, Batı Afrika’dan gelen bir şahıs tarafından taşındı. Ancak hastalık teşhisi, henüz hastalık ilk aşamalarındayken konamamıştı.[4]
Adı Thomas Eric Duncan olan ve ebola teşhis konan şahıs, Liberya’dan ABD’ye 20 Eylül 2014 tarihinde gelmişti. İlk defa karın sancılarından dolayı 25 Eylül 2014’te Dallas şehrindeki bir hastaneye giden Duncan, tüm sancılarına rağmen yine ABD’de bulunan ailesinin yanına geri gönderilmişti (Ancak sorunun aslında elektronik kayıt sisteminde olduğu, hastanın son dönemlerde Batı Afrika’ya gittiğini belirtmesine rağmen, bu bilginin kayıtlardan bulunamadığı söylendi).[5]
Neden “beklenmeyen bir olay değildi” ?
ABD’de bulunan Northeastern Üniversitesi’ne bağlı olan MOBS Laboratuvarı’nın (MOBS LAB) yaptığı araştırmaya göre ABD’nin 24 Ekim 2014’e kadar olası bir ebola vakası yaşama olasılığı neredeyse %80’di. Aynı oran Fransa için %75’ti ve tüm hava trafiği kesilse bile bu oran, yine Fransa için, en son %25’e kadar düşmekteydi, yani oran yine de yeterince yüksekti. [6]Bu nedenle de ABD’de yaşanan bu vakanın tam olarak bir “sürpriz” olduğu söylenemezdi.
Ebola Virüsü: Abartı mı, değil mi ?
Ebola virüsünün tüm dünya insanları için ciddi bir tehlike oluşturup oluşturmadığı ise tartışılabilecek bir konu.
Öncelikle, Dünya Sağlık Örgütü’nün rakamlarına baktığımızda bu bulaşıcı hastalığın yeni olmadığı, 1976’dan beri ölümlere yol açtığı görülmekte.[7]Ancak şimdiye kadar bu konunun, şu anda olduğu kadar önemsendiği söylenemez. Hastalık şu anda o derece gündemde ki, geçen haftalarda gerçekleşen bu yılki Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun ana konularından birini de oluşturmaktaydı.
Hastalığın abartıldığını düşünmemize neden olacak bir diğer neden ise hastalığın “bulaşıcılık derecesi”. “R0” olarak da belirtilen ve “temel üreme yetisi” (reproduction de base) diye çevirebileceğimiz terim, tıp dilinde, hastalığa yakalanan bir kişiden sonra yaşanabilecek olası ikincil vakaları ifade etmekte. Yani hastalığın ikinci bir kişiye geçme yetisini. Normalde bu sayı 1’den düşükse, söz konusu salgın hastalık birden daha az bir “ikincil hasta” yaratmakta, buna bağlı olarak da söz konusu hastalığın taşıyıcılarının sayısı bir nesilden diğerine azalmakta ve sonuçta hastalık durmakta. Ebola virüsünün R0 değeri ise yalnızca “2”, yani Hepatit C ile aynı değerde (HIV virüsünün değeri ise “4”).[8]
Yine hastalığın abartıldığını düşünmemizi sağlayacak bir diğer neden de hastalığın hava yoluyla değil de, vücut sıvılarına temas ile bulaşması. [9]Yani yeterli önlemler alınırsa, hastalığın tüm insanlık için bir tehlike oluşturduğunu düşünmemiz için bir neden, aslında neredeyse bulunmamakta gibi. Bununla birlikte ilaç lobisi ve Dünya Sağlık Örgütü üst yetkilileri hiç durmadan hastalığın tüm dünya için çok büyük bir tehdit olduğunu söylemesi, sanki biraz abartı gibi.
[1] Kaynaklara göre ebola virüsüne yakalanan insanların ölüm oranı %70.8 olarak tespit edilmiştir.
[2] WHO Ebola Response Team. (23.09.2014). Ebola Virus Disease in West Africa — The First 9 Months of the Epidemic and Forward Projections. 06.10.2014, http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1411100.
[3] Dearden, L. (27.09.2014). Ebola outbreak: Death toll passes 3.000 as WHO warns numbers are “vastly underestimated”. 06.10.2014, http://www.independent.co.uk/news/world/africa/ebola-outbreak-death-toll-passes-3000-as-who-warns-numbers-are-vastly-underestimated-9759314.html.
[4] Centers for Desease Control and Prevention. First Imported Case of Ebola Diagnosed in the United States. 06.10.2014, http://www.cdc.gov/vhf/ebola/outbreaks/2014-west-africa/united-states-imported-case.html.
[5] Fradin, A. (05.10.2014). Premier cas d’Ebola aux Etats-Unis: le patient a été renvoyé chez lui une première fois chez lui à cause d’un mauvais logiciel.06.10.2014, http://www.slate.fr/story/92941/ebola-mauvais-logiciel.
[6] Assessing the international spreading risk associated with the 2014 West African Ebola outbreak. 06.10.2014, http://www.mobs-lab.org/ebola.html.
[7] World Health Organization Media Center. (Eylül 2014). Ebola virus desease. 06.10.2014. http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs103/en/
[8] Le point sur les paramètres épidémiologiques dans l’épidémie due au nouveau virus de la grippe A(H1N1)v. 06.10.2014, http://www.invs.sante.fr/beh/actualite_epidemiologique/a-6.html.
[9] Brandy, G. (06.10.2014). Ebola est loin d’être aussi contagieux que la rougeole. 06.10.2014, http://www.slate.fr/story/92967/ebola-pas-plus-contagieux-autres-maladies
