İlk başta 43 yaşındaki Eric Garner, daha sonra ise 18 yaşındaki Michael Brown, 12 yaşındaki Tamir Rice ve 28 yaşındaki Akai Gurley’in Amerikan polis memurları tarafından vurularak öldürülmesi ve söz konusu polis memurlarının (genelde) mahkeme tarafından suçlu bulunmamalarının ardından (Darren Wilson ve Daniel Pantaleo örneğinde görüldüğü gibi), Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) halk, protesto gösterilerini yoğunlaştırdı. Başlangıçta bir azınlık sorunu halinde seyir eden gösteriler, artık “polisin aşırı güç kullanımına karşı” protesto gösterilerine dönüşmüş durumda. Ancak polisin bu derece “aşırı güç” kullanması yeni bir olay mı ? Eğer değilse, bu derece aşırı güç kullanımının temeli nedir ?

Polis memurlarının günümüzde sahip olduğu hakları açıklayan en önemli ve en güncel kararlardan biri olarak 1989 yılındaki “Graham’e karşı Connor (GRAHAM v. CONNOR) davası kararı” verilmekte. [1]

Alınan Bu Karar Nedir ?

Davacı Graham, diyabet hastasıdır ve şekeri düşer. Bu nedenle de arkadaşı Berry’e kendisini yakındaki bir markete portakal suyu almak için (araba ile) götürmesini ister. Berry, Graham’i markete götürür, ancak Graham, önündeki kuyruğun uzunluğunu görünce sırada beklemekten vaz geçer ve bu sefer Berry’den, kendisini yakındaki bir arkadaşının evine götürmesini ister (Zaten bu sırada ayakta zor durmaktadır).

Graham’in markete hızlı bir şekilde girip çıkması ve marketteki hareketleri, polis memuru Connor’ı şüphelendirir. Connor, Berry’nin kullandığı arabayı, yaklaşık yarım kara mili kadar ilerde durdurur ve telsizden, yakındaki ekiplerden birinin markette çalınan bir şey olup olmadığını sormasını söyler ve kendisine destek ister. Bu sırada Graham, düşük şekerin etkisiyle garip davranışlar sergiler ve arabadan çıkıp yandaki kaldırımın kenarında bayılır . Daha sonrasında gelen destek ekipten bir memur Graham’i kelepçeler ve Berry’nin anlatmaya çalıştıklarını dinlemez (Berry bu sırada arkadaşı için biraz şeker istemektedir). Tüm bu olayların sonunda polis memuru Connor, markette bir sorun olmadığını öğrenince Graham’i serbest bırakır (Ancak tutuklama esnasında Graham’in darp edildiği de söylenmektedir).

Bunun üzerine Graham, polis memuru Connor’a dava açar, ancak mahkeme, sonunda polis memuru Connor’ı haklı bulur. [2]Buna neden olarak da “şahsî durumun göz önüne alınması gerektiği” ve “sonradan düşünüldüğü gibi değil de o anda polis memurunun neler düşünmüş olabileceğine dikkat edilmesi” söylenmiştir. Yani bu davada “nesnellik” değil de “öznellik” ön plândadır.[3]

Burada söylenen önemlidir, çünkü aynı şekilde Michael Brown davasında da memur Wilson, zanlıyı vurmadan hemen önce, “o an hayatının tehlikede olduğunu” söylemiştir. Jüri üyeleri, bunu değerlendirirken, o anda Wilson’ın gerçekten de hayatının tehlikede olduğunu düşünmesinin mantıklı (reasonable) olup olmadığı üzerine değerlendirme yapıp karar almışlardır.[4]

Bowling Green State Üniversitesi’nde asistanlık yapan ve “polis tutuklamaları” üzerine çalışan Philip Stinson’ın verdiği rakamlara göre, 2005 ile 2011 yılları arasında toplam 41 polis memuru “görev esnasında adam öldürme”den suçlu bulunurken[5]; FBI’ın hazırladığı bir raporda, yine aynı zaman dilimi içerisinde, 2.718 polis memurunun “görev esnasında adam öldürme”den suçlu bulunmadığı söylenmektedir, buna “haklı çıkarılmış adam öldürme (justified homicide)” adı verilmektedir.[6]

Buna bağlı olarak söylenebilir ki, Amerikan polisi, bir zanlıyı öldürmek de dahil olmak üzere, pek çok yasal hakka sahiptir. Buna bağlı olarak da son olayların “farklı” veya “istisnaî” olduğunu söylemek pek de doğru değildir. Ancak yine de, ABD’de bir siyah- beyaz sorununun yaşanmadığı da söylenemez.

[1] Voorhees, J. (02.12.2014). Darren Wilson Is Not An Outliner. 09.12.2014. http://www.slate.com/articles/news_and_politics/politics/2014/12/darren_wilson_no_true_bill_why_cops_are_almost_never_indicted_for_shooting.html

[2] http://law.uark.edu/documents/Bailey-CrimPro-Graham-v.-Connor.pdf (09.12.2014)

[3] Voorhees, J. (02.12.2014). Darren Wilson Is Not An Outliner. 09.12.2014. http://www.slate.com/articles/news_and_politics/politics/2014/12/darren_wilson_no_true_bill_why_cops_are_almost_never_indicted_for_shooting.html

[4] A.g.e.

[5] A.g.e.

[6] A.g.e.